بهداشت حرفه ای عبارت است از دانش پیش بینی ، تشخیص ، ارزیابی و کنترل خطرهای بهداشتی در محیط کار .
اهداف بهداشت حرفه ای :
کميته مشترک سازمان بهداشت جهانی و سازمان بين المللی کار که در سال 1973 در ژنو تشکيل شد اهداف بهداشت حرفه ای را چنين بيان کرد:
1- تامين حفظ ارتقاء سطح سلامت جسمانی ، روانی و اجتماعی کليه شاغلين در هر شغلی که باشند .
2-پيشگيری از بيماری ها و حوادث ناشی از کار
3- انتخاب کارگر مناسب برای محيط و شغلی مناسب و يا بعبارتی ساده تر ، تطبيق کار با انسان و در صورت عدم امکان تطبيق انسان با کار
عوامل زيان آور محيط کار :
انسان ها به گونه کار و پیشه ای که در زندگی برمی گزینند ، با برخی عوامل زیان آور در تماس خواهند بود به گونه ای که اگر این عوامل زیان آور از حد تحمل فیزیولوژیک فزونی یابند ، قادر هستند آسیب های شغلی را سبب شده و از فرآوری نیروی کار بکاهند.برای پیشگیر از بروز این گونه مشکلات و حفظ تندرستی شاغلان ، در هر شغل و پیشه ای بهداشت حرفه ای راهکاری کار آمد است .
1- عوامل فيزيکی :
نور ، صدا ، ارتعاش ، سرما ، گرما ، رطوبت ، مواد راديو اکتيو، فشار و...
2- عوامل شيميايی:
گازها ، بخارات ، گردو غبار ، دود و دمه ، اسيد ها ، بازها ،..
3- عوامل بيولوژيکی :
ويروس ها ، قارچ ها ، انگلها، باکتری ها ،...
4- عوامل مکانيکی :
ابزار کار و ماشين آلاتی که کارگر با آن کار ميکند
5- عوامل ارگونوميکی و روانی: وضعیت بدن حین کار - ابزار کار – حمل بار
اهم فعالیت های بهداشت حرفه ای در برنامه چهارم توسعه:
- بازدید از کارگاه های شناسایی شده
- اجرای برنامه بقا
-اجرای برنامه مقابله با صدا
- اجرای برنامه کاهش و کنترل سیلیکوزیس
- اجرای برنامه کاهش و کنترل سرب
- ارگونومی کاربردی
- توسعه آزمايشگاه بهداشت حرفه ای
- نظارت بر تشکیل کميته حفاظت فنی و بهداشت کار در کارگاههای بالاتر از 25 نفر کارگر
- اجرای برنامه سلامت ، ایمنی و بهداشت عوامل اجرایی مشمول ماده 5 قانون مدیریت پسماندها
- تامین روشنایی مطلوب در محیط کار
- مدیریت کنترل جیوه در محیط های کاری
- ب اجرای برنامه بهداشت معادن
- اجرای برنامه بهداشت پرتو کاران
- اجرای برنامه بهداشت کشاورزی
- اجرای برنامه ایمنی شیمیایی
- اجرای برنامه تشدید بازرسی از محیط های کاری
- اجرای برنامه حذف آزبست از محیط کار
- بازدید از جایگاههای سوخت
- برگزاری دوره های آموزشی بهگر و بهداشتیار
- بررسی مشاغل سخت و زیان آور وعضویت در کمیته بدوی مشاغل سخت وزیان آور استان
- نظارت بر فعالیت شرکتهای خصوصی ارایه دهنده خدمات سلامت کار
- انجام معاینات پزشکی شاغلین به استناد ماده 92 قانون کار
- نظارت و پیگیری انجام معاینات پزشکی شاغلین به استناد ماده 92 قانون کار
- - آموزش دانشجویان
- برگزاری جلسات وکارگاههای آموزشی وتهیه جزوات، پمفلت و پوستر های آموزشی در زمینه بهداشت حرفه ای
- برنامه بهداشت حرفه ای بیمارستان
شرح وظايف كارشناس بهداشت حرفه اي
1-انجام فعاليت و بررسيهاي لازم به منظور آگاهي از وضع بهداشت محيط كار و وضعيت عمومي كارگاهها و كارخانجات منطقه تحت پوشش دانشگاه و شناخت مسائل بهداشتي صاحبان حرف مختلف و جمع آوري اطلاعات مورد نياز پيرامون آن
2-نظارت و پيگيري در امر توسعه ، تاسيس ، تجهيز و راه اندازي خانه هاي بهداشت كارگري و مراكز بهداشت كار و نظارت بر حسن انجام كار بهداشتياران كار و پرسنل مراكز مذكور با توجه به آئين نامه ها و دستورالعملهاي موجود
3-آشنائي و آموزش و نظارت كامل در اجراي طرحهاي بهداشت حرفه اي ( ادغام ، بقا ، بهگر ، صنوف و ....
4-تشكيل دوره هاي آموزشي و بازآموزي بهداشتياران كار ، بهورزان ، كاردانهاي بهداشتي ، اعضاي كميته هاي حفاظت فني و بهداشت كار با توجه به دستورالعملها و آئين نامه هاي موجود
5-آشنائي با سيستم شبكه و مراكز بهداشتي درماني شهري و روستايي و خانه هاي بهداشت به منظور برنامه ريزيهاي لازمه
6-همكاري با ساير كارشناسان بهداشتي مراكز بهداشت در زمينه اجرا و ارائه طرحهاي بهداشتي و دستورالعملهاي ستادي به منظور ارتقاء سطح ارائه خدمات بهداشتي در منطقه
7-نظارت بر تامين آب آشاميدني سالم ، جمع آوري صحيح و بهداشتي زباله و فضولات و ساير فاكتورهاي بهداشت محيطي در كارخانجات و ارائه راهكارهاي لازم
8-آگاهي از حدود تماس شغلي عوامل بيماريزا و اندازه گيري و ارزيابي عوامل زيان آور محيط به منظور آگاهي از اثرات زيان آور آنها بر سلامت نيروي شاغل
9-اعلام نواقص و صدور اخطاريه ها و رسيدگي به شكايات واصله از واحدهاي توليدي ( صنعت ، معدن ، كشاورزي ، خدمات ) با توجه به قوانين و مقررات موجود
10-آگاهي و هماهنگي در زمينه برقراري سيستم هاي ايمني و بهداشت حرفه اي در محيط كار OHSAS و مديريت بحران ، Assessment Risk جهت كارشناسان و كاردانهاي بهداشت حرفه اي شاغل در سيستم و خارج از سيستم
11- صدور تاييدهاي بهداشتي براي كارگاهها و كارخانجات موجود .با همكاري ارگانها و سازمانها و ادارات ذيربط.
12 -برگزاري دوره هاي آموزشي در زمينه بهداشت حرفه اي و باز آموزي كارشناسان و كاردانهاي بهداشت حرفه اي
13-جمع آوري و تجزيه و تحليل آمار فعاليت هاي بهداشت حرفه اي و ارسال آنها به معاونت بهداشتی
14-آشنائي كامل با مجموعه قوانين و مقررات كار و تامين اجتماعي ، تشكيلات وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي در زمينه هاي مرتبط با فعاليتهاي بهداشت حرفه اي
15-ارائه و اجراي روشهاي فني و اجرائي در جهت پايش و كنترل فعاليتها و عوامل زيان آور موجود در محيط هاي كاري منطقه
16-برنامه ريزي ، هماهنگي و پيگيري در زمينه تشكيل كميته هاي حفاظت فني و بهداشت كار
17-شركت در جلسات و کارگاههای آموزشی پرسنل بهداشت حرفه اي در سطح شهرستان
18-تهيه و تدوين دستورالعمل ها و راهكارهاي لازم در زمينه ايمني نگهداري مواد شيميايي
19 -تجزيه و تحليل و ارزيابي عوامل زيان آور ارگونوميكي در محيط كار و ارائه طريق به منظور پيشگيري و كنترل عوامل زيان آور محيط كار با توجه به استانداردهاي موجود
20-بررسي شكايات واصله ناشي از كارخانجات از نظر ايجاد مزاحمت كه به مراكز ذيربط جهت بازديد و رفع مزاحمت ارجاع داده مي شود
21-پيگيري عمليات اجرائي در زمينه پيشگيري و بيماريابي و مبارزه با بيماريها و مسموميت ها و سوانح و حوادث ناشي از كار با همكاري پزشك طب كار
22-همكاري با پزشك دوره ديده طب كار در زمينه تشكيل پرونده هاي بهداشتي و انجام معاينات دوره اي و اختصاصي شاغلين حرف مختلف
23-شناخت كارهاي سخت و زيان آور در حرف مختلف و عضویت در کمیته بدوی استان
24-بازديد از بيمارستانهاي تحت پوشش و بررسي عملكرد كارشناس بهداشت حرفه اي بيمارستان
25-ثبت اطلاعات در سامانه جامع بازرسی محیط و کار و هماهنگي با مراكز در اين خصوص
26-پيگيري و نظارت بر انجام برنامه بازرسي هدفمند در مراكز
27-بازديد از معادن و تشكيل كميته هاي حفاظت فني و بهداشت كار
28 –ایجاد بهگر درجايگاههای سوخت و آموزش بهگران
29-استقرار و نظارت برتشكيل آموزشگاه صنوف بهداشت حرفه اي
30-نظارت بر شرکت خصوصی فنی مهندسی بهداشت حرفه ای
31-نظارت بر مراکز طب کار دولتی و خصوصی
32-آموزش دانشجویان پزشکی،بهداشت حرفه ای و....