منحنی رشد
امتیاز:
اختلال در رشد کودکان
: اختلال رشد بچه عبارت است از ناتواني شيرخواران يا كودكان از رشد و نموي طبيعي. اين واژه تا زماني استفاده مي‌شود كه تشخيص خاصي براي توجيه اين ناتواني پيدا نشده باشد. سن شايع اين مسأله بين 5-1 سالگي است. تقريباً تمام كودكاني كه اين مشكل را دارند زير 5 سال هستند.
علايم شايع
قد، وزن، و دور سر به‌طور طبيعي افزايش نمي‌يابند.
مهارت‌هاي حركت كودك غالباً ديرتر از حالت طبيعي ظاهر مي‌شوند. بعضي از اين مهارت‌ها عبارتند از: ـ چرخيدن در تخت ـ نشستن ـ ايستادن و راه رفتن
ظهور مهارت‌هاي ذهني و اجتماعي نيز غالباً به تأخير مي‌افتد. بعضي از اين مهارت‌ها عبارتند از: ـ صحبت كردن؛ رابطه اجتماعي ـ غذا خوردن بدون كمك ـ يادگيري اختيار ادرار و اجابت مزاج و رفتن به توالت
رشد و نموي طبيعي بسيار متغير است، بنابراين ميزان تغييرات رشد و نمو در معاينات منظم كودك اهميت بيشتري دارد.
علل
در بعضي از اين كودكان، علت بروز اين حالت به مشكلات جسمي (معمولاً گوارشي يا مربوط به دستگاه عصبي) برمي‌گردد.
در اكثر اين كودكان، علت درواقع مربوط به خود كودك نيست، مثلاً عدم تغذيه صحيح كودك.
عوامل تشديد كننده بيماري
سوءتغذيه
بي‌تجربگي والدين
محيط عاطفي نامناسب (مثل عدم رسيدگي به بچه، سوءرفتار با بچه، يا طرد بچه)
بيماري مزمن (مثل نارسايي كليه يا عفونت مزمن)
بيماري‌هاي ژنتيكي، مثل نشانگان داون يا فيبروز كيستيك
بيماري‌هاي غدد درون‌ريز، مثل بيماري‌هاي غده تيروييد، غده هيپوفيز، غدد فوق‌كليوي، غده لوزالمعده، و غدد جنسي
والديني كه در يك محيط عاطفي نامناسب بزرگ شده‌اند يا آموزش مناسبي نديده‌اند.
محيط زندگي شلوغ يا غيربهداشتي
نوزاد زودرس يا بيمار
شيرخواري كه ناهنجاري جسمي دارد.
پيشگيري
كودك خود را به‌طور منظم براي معاينات سلامتي نزد پزشك يا مراكز بهداشت ببريد.
محيط زندگي باثبات را فراهم آوريد و سعي كنيد والدين خوبي براي فرزندتان باشيد.
عواقب موردانتظار
اگر اختلال رشد بچه به‌علت بي‌تجربگي والدين يا مشكلات رواني باشد، انتظار مي‌رود با آموزش و دادن مشاوره به والدين بهبودي حاصل شود.
اگر اختلال رشد بچه به‌علت يك بيماري يا اختلال زمينه‌اي باشد (مثلا سوءتغذيه)، بهبودي بستگي به اين دارد كه بيماري يا اختلال زمينه‌اي قابل درمان باشد يا خير.
عوارض احتمالي
ناتواني و معلوليت دايمي ذهني، عاطفي، يا جسمي.
كودك كوچك باقي مي‌ماند و از لحاظ نمو نيز دچار نقص خواهد بود.
درمان
اصول كلي
اقدامات تشخيصي: اندازه‌گيري مكرر قد، وزن، و دور سر؛ آزمون‌هاي سنجش توانايي‌هاي ذهني و رواني مثل آزمون دنور كه معياري از رشد و نمو به‌دست مي‌دهد؛ آزمايش خون، از جمله بررسي‌هاي هورموني؛ عكس‌برداري از مچ دست‌ها براي تعيين سن استخواني كودك كه معيار خوبي براي رشد بدن به‌شمار مي‌رود.
- اگر والدين مشكلات عاطفي دارند و از برقراري رابطه عاطفي مناسب با كودك خود ناتوان هستند، مي‌توان آنها را تحت روان‌درماني يا مشاوره قرار داد.
- بستري كردن كودك (به‌طور كوتاه‌مدت) در صورتي كه نياز به انجام اقدامات تشخيصي پيچيده وجود داشته باشد يا براي فهميدن اينكه آيا كودك در منزل غذا مي‌خورده است يا خير.
- والدين بايد كتاب‌ها يا جزوات مخصوص بچه‌داري و بزرگ كردن بچه را بخوانند يا به كلاس‌هاي مربوطه بروند.
- تا آنجا كه مي‌توانيد به كودكتان محبت كنيد و از وي حمايت به‌عمل آوريد. هرازچندگاهي به بررسي احساسات و رفتارتان نسبت به كودكتان بپردازيد. اگر فكر مي‌كنيد كه احساسات و رفتارتان آنچنان كه بايد باشد نيست براي مشاوره رواني مراجعه كنيد.
داروها
داروي خاصي به‌طور معمول تجويز نمي‌شود.
اگر يك بيماري زمينه‌اي وجود داشته باشد كه باعث رشد نكردن بچه شده است، امكان دارد داروهاي لازم براي درمان آن بيماري زمينه‌اي تجويز شوند.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
محدوديتي براي آن وجود ندارد.
رژيم غذايي
براي كودكتان يك رژيم غذايي كافي و متعادل فراهم آوريد.
اگر علت رشد نكردن بچه سوءتغذيه باشد، امكان دارد نياز به يك رژيم مخصوص وجود داشته باشد.
منحنی رشد کودک چه می گوید ؟
تمام کودکان کارت رشدی دارند که کارمند بهداشتی و مادر به کمک آن می‌توانند رشد وزنی و قدی کودک رابررسی کنند.
کارت رشد دارای منحنی ها ئی می باشد که در آن سعی بر اين بوده است كه با ترسيم و توضيح انواع مختلف وضعيت هاي منحني رشد مادر را از وضعیت رشد کودکش آگاه سازند. از مشخصه هاي ديگر اين منحني ها اين است كه نمودار مربوط به دو شاخص ديگر يعني قد براي سن و دور سر براي سن رسم شده اند و مي‌توان با رسم منحني هاي مربوط به اين دو شاخص از وضعيت رشد كودك اطلاع دقيق تري كسب كرد. در پشت كارت رشد نيز كارت واكسيناسيون، كارت مراقبت كودك و نيز اطلاعات مفيدي در مورد تغذيه شيرخوار و شروع تغذيه كمكي درج شده است.
الف ـ وسيله بسيار با ارزشي براي پايش رشد در مراقبت از سلامتي است
ب ـ ابزاري تشخيصي است براي شناسايي "كودك پر مخاطره" . براي مثال سوء تغذيه را پيش از بروز نشانه هاي باليني و عملي مي‌توان شناسايي كرد.
ج ـ در برنامه ريزي و ايجاد سياست بهداشتي با تعيين درجه سوء تغذيه پايه اي عيني براي برنامه ريزي در رابطه با مراقبت بهداشتي كودك در سطح محلي و ملّي به دست مي‌آيد.
د ـ به خاطر ويژگي ديداري، نمودار رشد، مي‌توان در مورد سلامت كودك به مادر آموزش داد و او را تشويق كرد تا در پايش رشد كودك مشاركت فعال تري داشته باشد.
ه ـ ابزاري عملي است كه در باره نوع مداخله مورد نياز به كارمند بهداشتي كمك و كار ارجاع را آسان تر مي‌كند.
و ـ نمودار رشد را براي آموزش مي‌توان به كار گرفت. به عنوان نمونه اهميت تغذيه كافي و اثرهاي زيان بار اسهال را با آن مي‌توان نشان داد.
اگر منحنی افقی یا رو به پایین بود
در صورتی که منحنی رشد کودک افقی یا روی پایین شد اولین سوالی که مطرح می‌شود نحوه تغذیه کودک است. اگر کودک شما شیرمادر می‌خورد سوال اینجاست که مادر به اندازه کافی شیر دارد. این حرف به آن معنی نیست که بدن مادر به اندازه شیر تولید نمی‌کند بلکه لازم است مراحل و میزان شیردهی و فواصل آن بررسی شود. در صورتی که فواصل شیردهی کافی و کوتاه است مسئله مک زدن نوزاد به میان می‌آید. گاهی شیرخوار به‌خصوص اگر دچار کم‌وزنی باشد یا نارس به دنیا آمده باشد به درستی سینه مادر را به دهان نمی‌گیرد و چون به اندازه کافی شیر نمی‌نوشد نمودار رشد او رو به پایین است. اگر شیرخوار تغذیه تکمیلی را آغاز کرده و مادر از میزان تغذیه او راضی است، اما نمودار رشد افقی شده نباید چندان نگران بود زیرا بعد از مدتی نمودار رشد دوباره رو به بالا خواهد شد. این مسئله در مورد کودکانی که راه رفتن را آموخته‌اند و مرتب در حال کنجکاوی برای شناخت دنیای اطرافشان هستند یا کودکانی که می‌خواهند مستقل غذا بخورند نیز صدق می‌کند. به مرور و با گذشت چند ماه دوباره نمودار رشد وزنی این کودکان رو به بالا خواهد شد. اما اگر برای چند هفته نمودار رشد وزنی در کنار رشد قدی کودک دچار افت شد لازم است حتما با متخصص اطفال مشورت کنید. گاهی برخی بیماری‌ها جلوی رشد کودکان را می‌گیرند. معمولا پزشک در این شرایط ابتدا وضع مزاجی و صحت کارکرد دستگاه گوارش کودک را چک می‌کند .